---

Lexicon Januale

---

PAG. XXX (GoogleBooks scan NOT yet available)

---

Scribae: EMillner, [nomen adde]

Status:

---

 

LITERA: R

Incipientia ab R.

RABI-es, furor caninus: qvô correptus canis fit -dus (seu -osus): qvam -de imitatur -osulâ lingvâ clamosus rabula.

2. RACEM-US, acinus Uvae, aut uva minor: sed et Panicum -atis paniculis est, omnisqve fructus -atim crescens -osus dicitur. Vindemiam seqvitur -atio ubi pauperes -antur.

3. RA - dere, est superficiem duram scalpendo deterere: qvomodo lignum Gvajacum, ob duritiem insecabile, -dulâ tantum -sile -ditur, ut -menta adhibeantur medianae. Rusticus cor-dit foenum -stro. Gentes pleraeqve -sitant capita, sed -surâ dissimili: dum incedunt alii -si, alii semi-si: alii circum -dunt verticem, alii prae -dunt; alii et barbam -ab- (de-) -dunt. Aliqvos tamen ir-sos esse delectat.

4. RADI-US, aliqvid virgae instar protensum. Ut splendor Lucis promicans: Rotae brachia. Mensorum frumenti hostorium, stylus commonstrantium Literas: dens Pectinis apud Textores. Inprimis -osus est Sol, qvi projiciens -ossuper aliqvid laevigatum, et ir-ans illud, facit ut ipsum qvoqve -et: usqve adeo, ut -atio illa praestring at oculos.

5. Radix, imum plantae, qvâ bibit alimentum. Nulla enim planta caret Rad-ice: qvaedam valde -i-cosae sunt, et -icantur (-icescunt) profunde. Vis aliqvam e-icare? evelle -icitus, si bene -icata est: alioqvi repullulant etiam parvae -iculae. Radicula (i. e. raphanus) cibus et condimentum est. Vivi-ix est plantula cum radice terrae inserta.

6. Raja, piscis asperrimus, radendus.

7. RALL-a (et -um, et Rulla) ferrum qvô raditur vomer.

Ramentum, v. Radere.

8. RAM-US, brachium arboris: qvales Arbor -osa multos habet, cum plurimis minoribus -ulis (-us-cullis) -alia (rami ex arbore decisi) et fragmenta -ea, conveniunt igni. [Ram-ex, et -icosus: idem qvod Herni-a-osus.]

9. RAN-a, animal amphibum coaxans: -ula (et -unculus) Item -ula, tumor Venularum sub ling va.

10. RANC-et caro -ida, ob vetustatem putrescens: cujus -or halat insvavem odorem: sed magis occultus cordis -or.

11. Rangiter, animal cervo simile.

12. RAP-a (vel -um) dat salubre opsonium: praesertim -a passa. -acia (et -icia, h. e. raparum frondes) et semen -icium, sunt medicamentosa: potissimum si -ina (penult. brevi) sit in loco siccaneo.

13. RAP-ere, aliqvid celeriter captum auferre: qvomodo -tores -inae avidi, adsvetiqve -acitati, -tim abripiunt a viatoribus, et diripiunt qvicqvid possunt, saepe alter alteri praeripiens. Ita Lupus -ax surripit surreptitio raptu e caula oviculam: aut arripit praedam aperte in campo, eamqve per terram -tans (-titans) ut ne sibi eripiatur, proripit se aliô. Torrens -idus -ide fert qvidcunqve corripit. Te autem si qvis corripit ob peccatum, vide ut correptio adferat correctionem. Prophetae per -tum animi mira vident.

14. RAPHAN-US, est rapa amara, ex qva fit -inum oleum. Majore-o contuso utimur ad carnes pro aromate.

Rapina, v. Rapa. Rapina, v. Rapere.

15. RAR-i capilli -o (vel -e) sunt a natura; morbo -escunt, aut dis-antur evulsione. Qvod -enter (-issime) fit, ob ipsam -itatem mirabile videtur.

Rastrum, v. Radere. Ratio, Ratus, v. Reri.

16. RAT-is, navigium rude, e tignis inter se nexis factum: qvalibus utuntur -iarii.

17. RAUC-US sit, et -et (h. e. obtusâ voce loqvitur) qvi ad ravim usqve (seu -edinem) clamat. Sed et a vento, nimioqve pingvium esu, -escimus (v. ravimus)

18. RAV-US (et -idus) color inter flavum et coesium.

19. Re, signum iter ationis. Ut, Revenire est retro venire.

Retrorsum, v. Versus.

20. RECEN-s, demum factus, -recen-s seu -ter.

Recessus, v. Cedere. Recidivus, Cadere. Reciprocus, Procari. Recisamentum, Caedere. Recrementum, v. Cernere, et Crescere. Rectus, Regere. Recuperare, Capere. Recusare, Causa, Reddere, Dare. Redigere, Agere. Redimere, Emere.

21. REDIMI-re, est -culo, id est fasciâ, revinciendo caput ornare.

22. Reduvia, abscessus circa radices ung vium.

Redux, v. Ducere. Refellere, Fallere. Refert, v. Res. Refertus, Farcire. Refocillare, Fovere. Refutare, Futis.

23. Regere, est aliqvid suâ vi se movens in ordine contincre, ne aberret. Ergo,

RE-ge bone -ctor-cte omne -gendum, ut -ctâ (sc. viâ) eat ad finem. Adhibe -gimen circumspectum, juxta -gulas-ctas. Omnia -gularia meliora ir-gularibus. Dirige igitur directione prudenti, ne qvid aberret: si aberrat corrige correctionedebitâ: si qvid collapsum est, erige ut sit erectum: tuqve sis et director et corrector bonus. Arrige aures! arrectarius pons munit portam.

24. REG-s (contracte Rex cum -ina sedentes in sua -ia (sc. domo) -ionum suarum centro, -nant h. e. -ali majestate -num -unt. Habentes -ionatim rectores, velut -ulos: et per remota regna Pro-es. Interrex tempore inter-ni gubernat. Via -iapublica est, omnibus libera.

Regestum, v. Gerere. Rejicere, Jacere. Relatio, Ferre. Relictus, Linqvere.

22. Religio, Legis sancta observatio: tum, Modus colendi Deum: tandem, Conscientiae scrupulus. Dic ergo.

RELIGI-O facit -osos: sed côgere alios ad -onem

suam vi, -o est illis qvi res divinas tractant -ose. Ir-osi sunt, in qv bus nulla -osisas apparet.

Reliqvus, v. Linqvere. Remex, Remus. Reminisci, v. Menisci, in Mens.

26. REMULC-us, sunis navis tractorius: unde -are, sic navim trahere.

27. REM-us, est pala qvâ in aqvam impactâ -ex (igis) -igat h. e. navem propellit. Fitque ut magnum -igium forti -igio magnas etiam bi- tri- qva- dri-es promoveat.

28. Ren- (is, m.) viscus humorem serosum purgans: Pluraliter -es.

Repagulum, v. Pangere.

29. REP-ere, humi per ventrem e loco in locum se movere: freqventative -tare. Qvomodo -it (-tat) serpens, et omne -tile, sive lentô, sive -ente (-entinô) -tatu. Dum pro-it e cavo, et in lucem e-it aut de-it arborem, vel ob-it undecunqve, et ad-it majoribus animalibus, aut sub-it illis, vel ir-it in viscera, et illa per-it: interimit aliqvando -ente (de-ente) Tu cave sub-tare (-titare) alienas domos, et eas per-tare: aut qvenqvam ullâ ob-tione fallere.

30. REPUDI-at (repellit) aliqvando Sponsus sponsam, aut ipse accipit -um: et fiunt -osae nuptiae.

Repulsa, Pellere. Reqvirere, Qvaerere.

31. Reri, judicando statuere, ratiocinando colligere. Ergo si qvid semel reris, aut ratus es, ratum habe: neqve fac irritam ratihabitionem tuam.Si Ratio-nes tuae innixae sunt -ni; videsque -nes, cur oporteat inesse huic rei talem -nem,ostende id -nibus: non habitâ -ne dissentientium. Subduc etiam -nes expensarum -nali -ciniô: multo vero magis qvum -cinaris -cinativis argumentis: ut ne qvid ir-nale (vel -nabile) in te reperiatur.

32. RE-s, qvicqvid aliqvid est -ale, non fictum. Recte uti -bus etiamsi parvae -culae fuerint, refert (i. res fert, opus est) -ifamiliaris imo -ipublicae, -ipsâ (et reapse, revera) Ergo -s mobiles, et -s immobiles, cura diligenter.

Reses, v. Sedere. Resex, Secare. Residuus, Sedere. Resilire, v. Salire.

33. RESIN-a, humor oleosus, e -osis arboribus manans: ex qva confit -aceum oleum, et -atum, vinum.

Resipere, v. Sapere. Restibilis, v. Restare, in Stare.

34. REST-es, et -iculas facit -io (-iarius)

Resultare, v. Salire.

35. RET-e venatorium, et -e piscatorium, et -e aucupium, facit -iarius: illi autem circum-iunt (vel ob-iunt) et ir-iunt feras, pisces, aves. Sed -iculum est in capite faeminae: -iculum in ventre bovis: -iculum in manu pilâ ludentis: -iculatafenestra ubivis.

Reticere, v. Tacere. Retrimentum, v. Terere. Retro, v. Re.

36. RE-us (in litem adductus) non semper est -us criminis: sed qvamdiu est in -atu, non absolvitur a -atu.

Rex, v. Regs. Rhaphanus, v. Raphanus.

37. Rhabarbarum, radix medicamentosa.

38. RHED-a, currus vehendis hominibus, qvem regit -arius.

39. Rhetor- qvi artem -icam (Oratoriam) profitetur, et perorat -ice.

40. RHYTHM-us, composita -ice verba.

41. RIC-a, est lineum velamentum capitis muliebre: -inus (et -inum, et -inium) rica longa super corpus defluens: ut qvum -iniatae faeminae lugent.

42. Ricinus, vermiculus cuti innascens, canibus molestus.

Rictus, v. Ringi.

43. RID-et, qvi vultu et sono laetitiam prodit: sed qvidam -ibundi risores etiam ubi nihil -iculum (risibile) et qvod risum mereatur, occurrit -endo, risione suâ ineptitudinem produnt: nam qvi sic cuilibet rei ar-et, sapientibus non ar-et.Siqvid non ir-icule dicitur, sub-ere urbanum est: qvi simplices de- (et ir-) -et, irrisor est.

44. Ridica, padamentum vitis.

45. RIG-at (aqvâ sparsim fusâ humectat) hortulanus hortum, si non ir -atur ab imbre. Pratum -uum (et ir-uum) non indiget -atione.

46. RIG-ent nobis manus, dum ab hiemali -ore (i. e. frigore) fiunt -idae et inflexiles. Tu esse in proximos -idus cave.

47. RIM-a, fissura oblongior: vas -osum perfluit. Diligenter qvaerere, veluti per omnes -ulas, -ari est.

48. RI-ngitur canis, dum diducto -ctu os torqvet.

49. RIP-a est fluminis labrum: ubi -ariae hirundines nidulantur.

50. Riscus, cistula pelle contecta. Loculamentum in pariete.

51. Ritare, lacessere, obsoletum: sed comp. Irrita-re cave hominem -bilem; -tio (et men) ad malum mala est. Proritare vero etiam ad bonum est, allicere.

52. RIT-us gentis (mos publice receptus) varius est: -us sacri ut -e peragantur, conscripti sunt -uales libri.

53. RIV-us est fluviolus, ex confluentibus -atim fonticulis collectus: ex qvibus cor-atis fiunt flumina: et ex his rursum qvandoqve aqva de-atur aliô. Pisciculus -alis parvus est: cor-alis de eodem rivo bibit: aut eandem ambit virginem.

54. RIX-a (velitatio verborum) est, ubi -osiantur.

55. ROB-ur (vel -or) est fortitudo corporis, qvaeli pollet vir -ustus. Sed -ur arbor fert -urneas glandes, et -orea (seu -ustea) ligna. Tu si vis -orascere animo, ora Deum ut te -oret (cor-oret)

56. ROD-it (dentibus impactis paulatim atterit) canis ossa, rosione stridulâ: dum carnem abit,

tum os ipsum ar-it, prae-it, circum-it, corit, atqve si potest e-it et per-it.

57. ROG-at sapiens -ator alios clarâ interatione, qvod nescit. -at humilis -ator ab aliis modestâ -atione (-atu) qvod non habet. Inter -at prudens -atot in Comitiis, an Lex -anda [h. e. per interrogationes mutuas sancienda] sit. Ubi cor-atsuffragia populi, observans prae-ativam tribuum [h. e. prae-ans primos primum]: an videant veterem Legem de-are (h. e. detrahere) publicae utilitati? si vident, ob-at illi (h. e. obloqvitur): et de illa aliqvid de-at, aut ab-at totam, et sub- (sur-) -at illi novam. Si mox neqvit e-itare, pro-at in aliud tempus. Pecunia pauperibus e-atur (h. e. rogantibus distribuitur): illis vero qvi sibi ar-ant indebita, ir-atur poena, convenie ns ar-antiae suae.

58. Rogus, lignea strues ad cremandum cadaver.

59. ROM-ae nati -ani dicebantur; -anenses, advenae ibi habitantes.

60. RO-s (humor absente sole in her bis collectus) decidit cum -rat: tum n. aqvâ -rali ir-ratae herbae fiunt -scidae (-rulentae) etiam - s marinus. Cum autem minuta pluvia -rat, vocant -rationem.

61. ROS-as qvaere in -ario (seu -eto); -atas conservas in pharinacopaeo -aceas corollas apud virginem: -eam fragrantiam in omnibus his.

62. ROSTR-um est os valde dentatum, ut Porci, et Avium nasus corneus qvô -ant arbores, aut petunt grana: pulli autem rostellis percudunt ova. Navis -ata habuit aeneam cuspidem.

63. ROT-AE ad instar -atur -undum Coelum, qvod exactâ -unditate -undavit Creator. Vehiculum est Uni-um, vel bi-um, vel qvadri-e: in omnibusqve sunt rotae -atiles, qvae se in cursu circum-ant. Rotulas medicamentosas faciunt Pharmacopaei.

64. RUB-er color (sangvineus) habet gradus -edinis. Excellentissime -et -icundus -inus: sub -et tantum -ida -ecula avis. Vitis -ella dat vinum -ellum. Ferrum -escit -igine: -iginosum vero putrescit: sed -iginari prohibetur, si illinas pingvedine. -ricâ utuntur pictores: -ricâ fabri, ad -efaciendum varia: sed Terra -ricosa non est ferax frugum. Utinam foeminae e-escant -ricetâ (rubro fuco) uti! nativus faciei -or, et ob pudorem e-escentia, optima purpura. -ia est herba.

65. RUB-us, fruticulus spinosus: sive humi repens: Humi-us, sive erectus -us Ideus: -eta rana in -eto vivens.

66. RUCT-are (vel -ari: h. e. ex eruptione stomachi sonitum per os edere) turpe est, si -us veniunt ab intemperantia. E-are tamen crudos illos et -uosos spiritus, salubre.

67. RUD-it asinus rudi sono: cui similem -orem edit -ens (funis asper) in navi.

68. RUD-is, virga impolita: qvalibus pugnant gladiatorum tirones, adhuc -es (artis) anteqvam admittantur ad gladium: hoc enim -imento e-iuntur: rursumque senex athleta -e donatur, diciturqve -iarius. Ita puer literarum -is, ut a -itatepromoveatur ad e-itionem, e-itur in -imentis literariis primo, et sit e-itus. Ine-itus ineptus est, nisi ad -iculam culinariam, vel aliud -e opus.

69. RUD-us (eris, n.) rudia sunt lapidum fragmenta: qvibus qvi locum aliqvem opplet -erat: qvi amovet tale -etum, e-erat.

70. Ruere, active et passive signisicat: videlicet cum impetu invadere: et cum impetu cadere, Ut.

RU-it facile -inosa Domus, et -inâ suâ ob-it super qvod cor-it. Ergo ne in qvem de-at, eumqve adob-at, solet di-i, aut sub-i. Ru-tro e-imus terram: -tabulo pro-imus e furno ignem, cum panis coqvendus est: pilo-ido tundimus ptisanam. Hostis ir-it in provinciam.

71. RUF-us (ruber ad flavum declinans) boletus -ulus dicitur. Vis -escere? Oleum lentiscinum -at capillos.

72. RUG-a, index est senii, qvando cutis -atur. Frontem per se -osam tristis cor-at, laetus e-at.

73. RUG-it Leo -itu leonino.

Ruidus, v. Ruere. Rulla, v. Ralla.

74. RUM-at (et usitatius -inat) Bos cibum, qvem e -a (seu -ine, et frumine) attrahit. Agni vero sub-i sugunt -am matris: ablactati dicuntur ab-i.

75. RUM-or (dim. -usculus) tumultuarie in-crebescens rei novae nuntius.

76. RUMP-ere (violenter lacerare aut fringere) fidem datam non licet: sed homines tam corrupti sunt, ut nihil fere maneat irruptum. Qvoties enim ruptor foederis, ob qvemvis praetextum rupturae, amicitiam ab-it? qvâ diruptâ, pro-it is in hostilitatem, e-it eruptione abruptâ: ir-it ad nos irruptione hostili: et per-it qvâqvâ potest [nisi praerupta loca custodiantur, et inter-antur pontes, cor-it denique omnia, ut nihil maneat incorruptum: nisi qvis vitae servandae causâ e-at.Hem tantas corruptelas nostras!

77. RUNC-at segetem -ator, dum herbas inutiles e-at (evellit): sed -atio tempestiva sit.

78. RUNCIN-â faber serrat truncos: -â de-at asseres: -â hortulanus detondet sepem vivam.

79. RUP-em (saxum praeruptum) scandit -icapra.

80. RURS-us (et -um) per iterationem.

81. Rus (ruris) rusculum locus extra urbem. Abi rus (i. in rus) vide qvid ruri (in rure) fiat, et reversus rure (e rure) narrabis. Nempe qvod ruricola (seu rusticus) rurando (are et ari: seu rusticando) panem qvaerat: cui non postremum instrumentum rusticationis pecora sunt. In homine rustic-o mores -i (seu -ani) non tam deformes sunt, ut -itas morum in studioso.

82. RUSC-us (et -um) suffrutex aculeatus.

83. Ruspatur Gallina, pedibus qvaerens.

84. Russus, dilute ruber.

85. RUT-a, herba valens contra venenum: unde fiunt -aceae corollae, et -atum Vinum.

Rutabulum, v. Ruere.

---

page 353/354, image: s176

86. RUTIL-us, rubens ut flamma: -at tamen aurum qvoqve, et -ati arte capilli, vel qvi a seipsis -escunt.

Rutrum, v. Ruere. Rythmus, v. Rhytmus.

______________________________________

______________________________________

R.

1. RAbb-i, -inus 949.

2. Rheno (onis 393.)

3. Rhinoceros, 175.

4. Ribes 102.

5. Russ-us (et Rutenus, 560) -ia.